Een burn-out is inmiddels een container-begrip geworden. Zoveel mensen komen in een burn-out terecht. Maar wat is nu eigenlijk een burn-out? Waarom kom je in een burn-out terecht? En waarom komen er nu zo ontzettend veel mensen in een burn-out terecht? Volgens mij zit het onderliggende probleem dieper, niet alleen in de persoon, maar ook in het geheel.
Bij een burn-out denken veel mensen dat je ‘overwerkt’ bent. Ga leuke dingen doen, maak een lijstje van dingen die je energie geven en van dingen die je energie kosten. Kies voortaan meer voor dingen die je energie geven. Dat klinkt praktisch, maar volgens mij los je het probleem hier niet mee op.
Toen ik een burn-out kreeg, kreeg ik ook die opdrachten. Ik deed het, maar voelde aan alles dat er in mijn hoofd weinig veranderde. Daarnaast was ik ook de ‘perfecte cliënt’ bij de psycholoog. Ik was slim, kon me goed verwoorden en daardoor ook heel goed ‘doen wat de psycholoog me vertelde’. Hij was trots, ik had even een goed gevoel en het ging wat beter. Achteraf had ik door dat ik eigenlijk heel goed in staat was om de psycholoog en mijzelf voor de gek te houden. Ik kon heel goed ‘perfect zijn’, de juiste woorden vinden en een mooi verhaal vertellen. Maar van binnen was ik niet in staat om echt naar mezelf te luisteren. Dus eigenlijk veranderde er niks.
Inmiddels ben ik veel jaren, veel ervaringen en veel ‘mislukkingen’ verder.
Een burn-out gaat niet over door ander gedrag
Een burn-out zit veel dieper dan overwerkt zijn, dieper dan alleen ‘ander gedrag’ vertonen. Een burn-out gaat over je essentie als persoon. Wie ben ik en wat doe ik in deze wereld? Hoe behandel ik mezelf?
Dat klinkt zwaar, ik weet het. Maar ik denk dat het dichter bij is dan je denkt.
Ik neem je even mee in een stukje NLP (Neurolinguïstisch programmeren). NLP gaat (heel kort door de bocht) o.a. over hou jij geprogrammeerd bent en hoe je daar invloed op kan uitoefenen.
De Logische niveaus
Gregory Bateson heeft het model van ‘De Logische niveaus’ ontwikkeld. Het zijn de logische niveaus ‘van denken, leren en veranderen’. Dit model gaat er van uit dat er zes logische niveaus zijn waarop mensen denken, leren, veranderen en functioneren. In een burn-out is het zaak dat je dingen verandert. Dit model geeft inzicht in op welk niveau je kunt veranderen.
In de afbeelding rechts zie je het model. Het model van Bateson geeft aan wat de niveaus zijn van verandering. Het ‘onderste’ niveau is ‘omgeving’ en het topje van de pyramide is ‘zingeving’. De pyramide een duidelijke hiërarchie: wanneer je iets op een niveau verandert, dan heeft dat invloed op alle onderliggende niveaus. Dus wanneer je bijvoorbeeld een vaardigheid aanleert, dan zal automatisch jouw gedrag en jouw omgeving veranderen.
Andersom geldt dat niet: het veranderen van zaken op een lager niveau, zal vaak niet leiden tot verandering op de hogere niveaus. Volgen jullie me nog?
Op welk niveau zit een burn-out?
Dat is natuurlijk niet voor iedereen hetzelfde. Wat ik wel met redelijke stelligheid durf te zeggen, is dat de kern van de burn-out hem vaak niet zit in ‘gedrag’ of ‘vaardigheden’. Ja, ook daar valt winst te behalen door andere keuzes te maken, maar op langere termijn denk ik dat er verandering op een hogere niveaus nodig is.
Als ik mezelf weer even als voorbeeld neem. Ik kreeg in de burn-out therapie op veelal het niveau van gedrag & vaardigheden. Ook werd ik wel uitgedaagd in de gedachten die ik had en of die waar waren. Heel zinvol en ook zeker behulpzaam. Maar de echt verandering zat dieper.
Mijn overtuigingen
Zo zat één van mijn grote uitdagingen in mijn overtuigingen. Ik was er namelijk van overtuigd dat ik niet goed genoeg was. Dat ik keihard moest werken om het goed te doen. Ik was contant bezig in mijn hoofd, ik vergelijkte mezelf met anderen en ik deed het nooit goed genoeg. Deze overtuigingen zaten diep en dat maakte dat ik veel te hard werkte in mijn banen. Maar bij mij ging het ook over mijn identiteit.
Identiteit
Mede door de burn-out was ik het vertrouwen in mezelf compleet verloren. Ik vond mezelf niks waard en ik wist niet meer wie ik was. Ik wist wel dat ik daarvoor vaak een masker op had en deed wat ik dacht dat mensen van mij verwachtten. Een patroon dat ik had opgebouwd. Maar wie was de echte Talia? Ik wist het eigenlijk niet. Ik zat in een persoonlijk crisis waarin ik alles ter discussie stelde. Het enige wat ik wist, was dat ik niet zomaar door kon gaan en dat ik mezelf echt moest leren kennen.
Zingeving
Dan komen we ook bij het topje van de pyramide: zingeving. Ik ben er nu achter dat voor mij hier de angel zat. Wat gaf mij zin in mijn leven? En dat is geen makkelijke vraag. Voor mij lag mijn ontwikkeling in de spiritualiteit. Dat klinkt voor velen zweverig, maar in de praktijk valt dat wel mee denk ik. Ik kwam er namelijk achter dat ik (net als elk ander) verbonden ben met alle andere mensen. Ik ben niet alleen, ik ben onderdeel van. Dat maakte dat ik mezelf minder belangrijk begon te vinden en daardoor ook de druk lager legde. Daar zat voor mij de omslag. Ik kwam erachter dat ik tot dan toe niet (voldoende) vanuit mijn zingeving geleefd had, ik had voornamelijk geleefd vanuit mijn ego die een grote bewijsdrang had en steeds meer en meer wilde. Nu kan ik zeggen dat ik vanuit zingeving leef. Voor mij is dat iets betekenen voor anderen, maar ook gevoed worden door inspiratie en dit weer delen.
Het perspectief van de samenleving
Wat wil ik zeggen met dit artikel? Ik wil delen dat een burn-out vaak niet gaat over (alleen) grenzen stellen of andere keuzes maken. Veel burn-outs zitten dieper. Ook denk ik dat deze maatschappij het niet makkelijker maakt, we worden opgeleid om goede werknemers te zijn, maar weten we ook waar onze persoonlijke krachten en kwaliteiten liggen? En leren we om te voelen en naar onze intuitie te luisteren? Je levert de mooiste bijdrage aan de maatschappij met dát waar je goed in bent. Met dát wat jou energie geeft. Met dát wat jouw innerlijke vuurtje laat branden.
Ik denk dat we mogen leren om te werken en leven vanuit bezielig en zingeving en vanuit de verbondenheid met elkaar.
Leid jouw leven met bezieling en verbinding.
Talia